SALLAR JUMA'A:
Bismillahir
rahmanir rahim.
Wassalatu
wassalamu ala rasulillah, Bayan haka:
A
nan –da izinin Allah- zamu gabatar da bayanai ne akan "sallar juma'a"
da wassu daga cikin hukunce-hukuncenta, kamar haka:
NA XAYA: Hukuncin yin sallar juma'a da dalilinsa:
Zuwa sallar
juma'a farilla ce akan mazaje; saboda faxin
Allah maxaukaki:
{يَا أَيُّهَا
الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلاَةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ ،
فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ} [الجمعة: ٩]
Ma'ana: (Ya ku waxanda
suka yi imani idan aka kira sallah a ranar juma'a to ku tafi zuwa ga ambaton
Allah, kuma ku bar kasuwanci) [Jumu'a: 9]. Da kuma saboda faxinsa
(SAW):
Ma'ana: (Tafiya sallar juma'a wajibi ne akan kowani baligi).
Da kuma saboda faxinsa (SAW):
"لَيَنْتَهِيَنَّ أَقْوَامٌ عَنْ وَدْعِهِمُ الْجُمُعَاتِ،
أَوْ لَيَخْتِمَنَّ اللهُ عَلَى قُـلُوبِهِمْ، ثُمَّ لَـيُكوننَّ مِنَ الـغَـافِلِين"([2]).
Ma'ana: (Wassu mutane su hanu kan barin halartar juma'o'i, ko
kuma Allah ya yi rufi akan zukatansu, sa'annan su kasance daga cikin gafalallu
rafkanannu). Annawawiy yana cewa:
Ma'ana: (A cikin wannan hadisin akwai bayani dake nuna cewa
lallai sallar juma'a wajibi ce ga kowani mutum). Da kuma saboda hadisi mai zuwa
bayan xan lokaci kaxan, wanda a cikinsa
aka ce:
Ma'ana: (Juma'a haqqi
ne na wajibi akan kowani musulmi…).
NA BIYU: Ga wa juma'a take wajaba?
"Juma'a"
tana wajaba ga kowani musulmi, namiji, xa, baligi,
mai hankali, wanda ke da ikon halartarta, mazaunin gida; Bata kuma wajaba ga:
Bawa, ko mace, ko yaro, ko mahaukaci, ko maras lafiya, ko matafiyi; wannan kuma
saboda faxinsa (SAW):
"الْجُمُعَةُ حَقٌّ وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِم
فِي جَمَاعَةٍ إِلا أَرْبَعَةً: عَبْدٌ مَمْلُوكٌ، أَوِ امْرَأَةٌ، أَوْ صَبِيٌّ، أَوْ
مَرِيضٌ"([5]).
Ma'ana: ("Juma'a" haqqi
ne na wajibi akan kowani musulmi, ya yi ta a cikin jama'a, sai mutum huxu:
Bawa da ake mulkarsa, ko mace, ko yaro, ko maras lafiya).
Matafiyi kuma
juma'a bata zama wajibi akansa saboda annabi (SAW) bai kasance yana sallatarta
ba a halin tafiye-tafiyensa ba, kuma yinin ARAFAH –a zamaninsa- ya dace da
ranar JUMA'A, amma tare da haka sai ya sallaci AZAHAR, ya kuma haxa
ta da LA'ASAR.
Amma matafiyin da ya sauka a garin da ake tsayar da juma'a to
mafificin lamari akansa shine ya sallace ta tare da 'yan'uwansa musulmai.
Kuma idan da bawa ko mace ko yaro ko maras lafiya ko matafiyi
suka halarci sallar juma'a to sallarsu ta inganta, kuma ta isar musu; ba sai
sun yi sallar azahar ba.
NA UKU: Lokacin sallar juma'a:
Lokacin
yinta shine lokacin yin sallar azahar; daga bayan rana ta yi "zawali"
zuwa inuwar kowani abu ta zama kamar tsawonsa; wannan kuma saboda hadisin Anas xan
Malik (RA) lallai annabi (SAW) ya kasance yana yin sallar juma'a a lokacin da
rana take karkacewa([6]).
Wannan kuma shine abinda aka rawaito daga sahabban annabi (SAW) daga aikinsu([7]).
Don haka; duk wanda ya riski raka'a xaya kafin
lokacinta ya fita to haqiqa ya riski juma'a, in kuma ba haka ba sai ya sallaci azahar;
saboda faxinsa (SAW):
Ma'ana: (Duk wanda ya riski raka'a xaya
daga sallah to haqiqa ya riski wannan sallar).
NA HUXU: Menene ya haramta a ranar juma'a?
Haramun ne
"mamu" ya yi magana alhalin limami yana huxuba;
saboda faxinsa (SAW):
"مَنْ تَكَلَّمَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَالإِمَامُ
يَخْطُبُ فَهُوَ كَالْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا"([9]).
Ma'ana: (Duk wadda ya yi magana a ranar juma'a alhalin limami
yana huxuba to kamar jaki ne da ke xauke
da laftun littatafa). Da kuma saboda faxinsa
(SAW):
Ma'ana: (Idan kace wa sahibinka: Yi shiru, alhalin limami
yana huxuba to lallai ka yi wargi). ''Lagawu'' shine: magana na barna
yasashshe.
Kuma haramun ne mutum ya tsallake wuyan mutane a lokacin huxuba;
wannan kuma saboda faxinsa (SAW) ga mutumin da ya ganshi yana qetare
wuyan mutane:
Ma'ana: (Ka zauna saboda ka cutar). Lallai kuma cikin wannan
aikin akwai cutar da masu sallah, tare da shagaltar dasu ko hana su sauraron huxuba.
Amma shi kuma limami ba laifi ya tsallake wuyan mamu idan ba
zai iya zuwa wajen minbari ba har sai ya aikata hakan.
Kuma ''makruhi'' ne a raba tsakanin mutum biyu; wannan kuma saboda
faxinsa
(SAW):
"مَنِ اغْتَسَلَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ ... ثُمَّ
رَاح فَلَمْ يُفَرِّقْ بَيْنَ اثْنَيْنِ فَصَلَّى مَا كُتبَ اللَّهُ لَه... غُفِرَ
لَهُ مَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْجُمُعَةِ الأُخْرَى"([12]).
Ma'ana: (Wanda ya yi wanka a ranar juma'a, … sa'annan ya tafi
sallah, bai rabe tsakanin mutane biyu ba, ya kuma sallaci abinda aka qaddara
masa… an gafarta masa abinda ke tsakaninsa da juma'a ta daban –ta gaba-).
NA BIYAR: Da me ake riskar sallar
juma'a?
Ana riskar
sallar juma'a ne da riskar raka'a guda xaya tare da
limami; saboda ya zo daga Abu-hurairah (RA), daga annabi (SAW) yace:
Ma'ana: (Duk wanda ya riski raka'a guda daga juma'a to haqiqa
ya riski wannan sallar).
Amma idan ya riski abinda ke qasa
da raka'a to a nan sai ya sallaci azahar.
NA SHIDA: Shin juma'a tana da wata
nafila?
Juma'a bata da
wata sunna ta nafila da ake sallatarta a gabaninta, sai dai wanda ya sallaci
gamammiyar nafila gabanin shigan lokacinta babu laifi ga hakan; saboda
kwadaitarwan annabi (SAW) kan hakan, kamar yadda ya zo a cikin hadisin Salman
(RA) da ambatonsa ya gabata anan kusa da ke cewa: (Wanda yayi wanka a ranar
juma'a, … sa'annan ya tafi sallar juma'a, bai rabe tsakanin mutane biyu ba, ya
kuma sallaci abinda aka qaddara masa). Da kuma saboda sahabbai (RA) sun aikata hakan, Sannan
kuma ''sallar nafila'' tana da girman falala.
Sai dai kuma ba za a yi "inkari" ga mutum ba idan har
bai yi sallar nafila gabanin sallar juma'a ba; wannan kuma saboda ''sunna
ratiba'' ta kan kasance ne, bayan yin sallar juma'a; raka'oi biyu, ko huxu,
ko shida; saboda annabi (SAW) ya aikata hakan, kuma ya yi umurni da cewa a
aikata shi; Ya zo cewa:
Ma'ana: (Annabi ya kasance yana sallatar raka'oi biyu bayan
ya yi juma'a), An samu kuma cewa annabi
(SAW) yace:
Ma'ana: (Idan Xayanku
ya sallaci juma'a to ya sallaci raka'oi huxu a
bayanta), a wata riwayah kuma:
Ma'ana: (Duk wanda zai yi sallah daga cikinku bayan juma'a to
ya sallaci raka'oi huxu).
Amma dangane da raka'oi shida kuma: To saboda ya zo daga
Abdullahi xan Umar (RA) cewa lallai shi idan ya kasance a garin Makka sai
ya sallaci sallar juma'a, to ya kan zakuxa
gaba sai ya sallaci raka'oi biyu, Sannan ya qara zakuxawa
gaba ya sallaci raka'oi huxu, idan kuma a garin Madina ya sallaci juma'ar; to sai ya koma
gidansa ya sallaci raka'oi guda biyu bayanta, ba zai yi sallah a masallaci ba,
sai aka masa magana, sai ya ce:
Ma'ana: (Manzon Allah –SAW- ya kasance yana aikata haka).
Daga abinda ya
gabata sai ya bayyana cewa: lallai mafi qarancin
''sunna ratiba ta bayan juma'a'' shine: raka'oi biyu, mafi yawanta kuma shine:
shida.
Wassu malamai kuma suna ganin cewa: in za a yi ''sunna ratiba''
ranar juma'a a masallaci to sai a
sallace ta raka'oi huxu, in kuma a gida za a sallace ta sai a yi raka'oi biyu([18]).
Da wannan sai ya zama ana sallatanta akan halaye daban-daban.
NA BAKWAI: Ta yaya ake yin sallar
juma'a?
Sallar juma'a
raka'oi ne guda biyu, ana bayyana karatu a cikinsu; saboda annabi (SAW) ya
kasance yana aikata haka, aikinsa kuma wani yanki ne na sunnarsa, kuma malamai
sun yi "ijma'i" akan haka. Kuma sunna ne limami ya karanta ''suratu
aljumu'at" a raka'ar farko bayan ya karanta ''fatihah'', a ta biyun kuma
''suratu almunafiqun([19])'',
ko kuma ya karanta ''suratu al'aalah'' a raka'ar farko, a raka'a ta biyun kuma
''suratu algashiyah([20])'';
saboda annabi (SAW) ya aikata haka.
Wannan shine abinda ya sauwaqa na bayanai akan sallar juma'a, da wassu daga cikin hukunce-hukuncenta, da fatan Allah ya fahimtar da mu addininsa, amin!
Wannan shine abinda ya sauwaqa na bayanai akan sallar juma'a, da wassu daga cikin hukunce-hukuncenta, da fatan Allah ya fahimtar da mu addininsa, amin!
