HUXUBA DAGA MASALLACIN ANNABI ta DR. ABDULBARIY DAN AWWADH AS-SUBAITIY

HUXUBA DAGA MASALLACIN ANNABI

(صلى الله عليه وسلم)

???/???/1437H

LIMAMI MAI HUXUBA

SHEHIN MALAMI DR. ABDULBARIY XAN AWWADH AS-SUBAITIY

TARJAMAR

ABUBAKAR HAMZA

ALLAHU AKBAR ALLAHU AKBAR, LA ILAHA ILLAL LAHU, WALLAHU AKBAR ALLAHU AKBAR, WA LILLAHIL HAMD

Allah (ta'alah) ya yi wa gavvan mutum ni'ima ta ji da motsowa, sai ya sanya zuciya ta zama ita take mulkan gavvan (sarki). Kuma lallai, Babu wata zuciya da za ta cika da rayuwa, ko kuma ta harba da xebe kewa sai bayan garwashin soyayya ya kunnu a cikinta.

            Ita kuma soyayya ko qauna ita ce, ruhin rayuwa, kuma jagora izuwa ga samun aminci, tana canza abu mai xaci zuwa ga zaqi, zogi kuma waraka, cuta kuma zuwa ga ni'ima. Soyayya arziqi ne da Allah ke bada shi ga zukatan bayinsa, Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم) yana cewa a sha'anin Khadijah (رضي الله عنها):

"Lallai ni, an azurta ni da sonta", Muslim ya ruwaito shi.

            Kuma, Allah (سبحانه) ya nufi ya gina rayuwa a tsakaninsa da tsakanin halittunsa a kan ginshiqin soyayya, a inda yake cewa, dangane da mutanen da suka kawar da kai:

"Kuma da sannu Allah zai zo da waxansu mutanen da yake sonsu, suma suke sonsa" [Ma'idah: 54].

            Ita rayuwa, ba za ta tava yin daxi ba, duk yadda zahirinta ya qawatu; ko yayi kyau, matuqar babu soyayya, kuma babban mutum baya wadata ga barin soyayya, haka kuma qarami, saboda idan aka haramta wa mutane son juna, to sai su rayu; rayuwa irin ta rashin sanin juna, da yanke alaqoqi, kuma sai su zama sharri ga sashinsu fiye da dabbobi masu karya qashi, da kuma kwari masu dafi.

            Kuma haqiqa, al'umma gabanin zuwan musulunci, ta kasance cikin ximuwa, a wargaje, ana tunkuxa ta zuwa ga makamin harbi, Sai Annabi Muhammadu (صلى الله عليه وسلم) ya taso, ya warware dabaibayin yaqi, ya kuma kunce xaurinsa, Sannan ya daddasa dashen aqidar imani a cikin zukata, wanda ya sanya igiyar soyayya ta zama ita ce igiya ta farko, kuma wanda tafi qarfi, Sai yaqukan da wutarsu suke ruruwa suka mutu, suka dusashe, Sai qabilun Aus da Khazraj suka haxe, sannan aka samu 'yan'uwantaka tsakanin waxanda suka yi hijira, da Ansaar (mutanen Madina mataimaka), sai lamarin qabilanci ya yankwane kuma ya bi ruwa, Allah (تعالى) yana cewa:

"Da waxanda suka tanadi gida, da imani gabaninsu suna son waxanda suka hijira izuwa gare su" [Hashr: 9 ].  

Kuma Allah (سبحانه) ya ce:

"Kuma ku tuna ni'imar Allah akanku a lokacin da kuka kasance maqiyan juna, sai ya daidaita tsakanin zukatanku; sai kuka wayi gari cikin ni'imarsa kuna 'yan'uwan juna" [Ali-imraana: 103].

Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم) ya lulluve sahabbansa da soyayyarsa, kuma ya kasance yana yawaita rangwame akansu, mai tausasawa, mai yawaita haquri akansu, Kai, UbangijinSa (صلى الله عليه وسلم) ya umurce shi da cewa, ya riqa yin afuwa a gare su, yana nema musu gafara, yana shawartarsu cikin lamuransu, Sai sahabbai suka yi so wa Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم) irin son da a tarihance ba a tava jin irinsa ba, Allah (تعالى) yana cewa:

"Kuma saboda wata rahama ce daga Allah ka tausasa musu, kuma da ka kasance mai kaushin harshe, mai taurin zuciya to da sun watse daga wurinka, sai ka yi musu afuwa, ka nema musu gafara, ka shawarce su cikin lamari" [Ali-imraana: 159].

 

            Kuma haqiqa Musulunci ya sanya ginshiqi na asali wajen gina al'ummai akan tushe mai qarfi, tatacce garau, kuma mai tsarki cikin ji –irin na jika- da soyayya, wanda ya yi nisa daga xabi'ar son kai ko fifita ta, Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم) yana cewa: "Imanin Xayanku ba zai cika ba, har sai ya so wa xan'uwansa abinda ya ke so wa kansa", Bukhariy da Muslim suka ruwaito shi.

            Soyayya, tana haifar da samun al'ummai masu son juna, wanda iskar soyayya zata fiskance ka ta dukkan geffan rayuwarsu, kuma ma'anonin qauna da buwayar rai sune za su yi musafaha da kai a farfajiyoyinsu.  Sai Miji ya riqa canjin soyayya tare da Matarsa, 'Ya'ya su riqa son iyayensu, Dangi makusanci ya riqa son makusancinsa, Makwabci ya so makwabcinsa, Mawadaci ya so faqiri, Babban mutum ya so qarami, Ma'aikaci ya so aikinsa, irin soyayyar da ke qarfafar alaqar zaman gari ko qasa xaya, kuma take haifar da buwaya da kariya ga wannan al'ummar.

            Kuma irin wannan soyayyar, ita take sanya al'umma su zama suna iya bada kansu; koda kuwa za su qare wajen sadaukar da rai, da soyayya ta jivinta, kuma sai ya sanya al'ummar, tare da dukkan xaixaikunta su zama kamar jiki ne guda xaya, wanda idan xayansu ya yi farin ciki sai dukkan jikin yayi farin ciki, idan kuma xayansu ya koka sai sauran jikin ya koka, suna masu qarfafar juna da tallafawa, har xaixaikun al'umma, su riqa motsawa wajen bada gudumawa a lokacin mawuyacin hali da tashin-tashina, da toshe yanayin talauci da buqata, ko tunkuxe hatsari, ta yadda xan'uwa zai riqa qarfafa wa xan'uwansa; yana mai yaye baqin cikinsa, yana rufa masa asiri, yana taimakonsa wajen warware matsalolinsa, yana tarayya da shi cikin farin cikinsa, da xebe masa kewa da bashi agaji cikin baqin ciki, ya riqa taimakonsa idan ya kasance wanda aka zalunta,  ya masa kamun qafar shafa'a, ya riqa cike givinsa, yana gyara aibukansa, ya riqa taimakonsa da dukiyarsa da zancensa, kar yana izgili da shi, ko cin namansa (giba),  kada ya munana zato a gare shi. Yana himmatuwa da sha'anoninsa, yana tambayar halin da yake ciki.

A qarqashin inuwar so na gaskiya: Qulle mutum a cikin rai yana narkewa, Hassada kuma tana tafiya, ana kuma watsar da husuma da savani, Sai aminci ya yaxu, Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم) ya ce:

"Lallai mumini yana yin sabo, kuma babu alheri ga mutumin da baya sabo, kuma ba'a sabawa da shi", Alhakim ya fitar da shi a cikin "Mustadrak".

ALLAHU AKBAR ALLAHU AKBAR, LA ILAHA ILLAL LAHU, WALLAHU AKBAR ALLAHU AKBAR, WA LILLAHIL HAMD

            Da soyayya ne miji ke tarbiyyantar da matarsa, Matar kuma take iya mallake mijinta, kuma da soyayya ne iyaye guda biyu suke tarbiyyantar da 'ya'yansu, kuma da soyayya ne ake warware matsaloli. Kuma da soyayya ne shugaba ke iya gano ababen da suka vuya daga cikin abinda waxanda ake shugabanta za su iya (na qirqire-qirqire da aiki), sai qirqire-qirqire da aiki su qaru. Kuma da soyayya ake zaburar da bunqasa lamura da gina al'ummah.

            Har ita alaqar da take tsakanin shugaba da wanda ake shugabanta, da mai kiyo da waxanda ake kiyo suna tsayuwa ne akan ginshiqin soyayya, Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم) ya ce: "Zavavvun shugabanninku sune waxanda kuke sonsu, suke sonku", Muslim ya ruwaito shi.

            Mu, (musulmai a yau) muna da buqatar gina soyayya; saboda mu iya kashe wutar qiyayya, da kuma son xaukar fansa. Suma duniya (ko sauran mutane) lallai suna da buqatar samar da soyayya, musamman a duniyarmu ta yau, wacce lamuran yaquka wutarsu take qara ruruwa, na kisan jama'a, da xaga mutane marasa laifi daga matsugunansu (gidaje ko garuruka), da yin fyaxe wa mata, da kashe yara, da qona garurruka da gonake, da share gidaje (ko rushe su). 

            Kuma, Duk wanda ya xauki makami ya kashe xan baffansa, ya kuma kafirta sanyin idonsa; wato: Uwarsa, da wanda ya ruguje masallatai da gine-gine, Da wanda ya tara runduna don ya karkashe ko ya qauratar (da bayin Allah), Dukkan waxannan da waxanda suka yi kama da su, to lallai idaniyar soyayya da jin qai sun bushe daga cikin jikinsu, kuma ma'anonin mutuntaka a "qamus" xin rayuwarsu sun fice sun karkace, Sai su ka koma kamar dabbobi masu farauta da karya qashi, ko cin nama, Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم) ya ce:

"Wanda ya xauki takobi akanmu baya tare da mu", Bukhariy da Muslim suka ruwaito shi.

???

???

???

            Shiriyar Annabi ta zurfafa soyayya a cikin zukata, kuma ta sanya yaren da ake tattaunawa da shi yana ginuwa akan ginshiqin soyayya, Sai ya koya mana yadda musulmi  zai bayyana soyayyarsa ga xan'uwansa; domin ya watsa lamarin so a cikin ransa, ya kuma jiyar da shi cewa lallai shi, yana cikin wata al'umma ce, wanda soyayya ta dabaibaye ta, Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم) yana cewa:

"Idan Xayanku ya so xan'uwansa, to ya sanar da shi" Tirmiziy ne ya ruwaito da isnadi ingantacce

Tartsati ko haske na soyayya: Watsa sallama da yaxa ta; -cikin faxi ko aiki ko salo na rayuwa- yana tayar da tartsatsin, Annabi (صلى الله عليه وسلم) ya ce: "Shin ba zan nuna muku abinda idan ku ka aikata shi za ku so junanku ba? Ku watsa sallama a tsakaninku" Muslim ne ya rawaito shi.

            Sake fuska, murmushi na gaskiya, da tsarkakekkiyar bushasha sako ne (da ake turawa) na soyayya, kuma ma'anansa  qauna; Har Abdullahi xan Harith xan jaz'in yake cewa: "Ban ga wani mutum da ya fi Annabi murmushi ba" Tirmiziy ne ya ruwaito shi da isnadi ingantacce.

Kyauta tana qara danqon soyayya, kuma tana tsarkake rai, tana kuma gyara zuciya, kuma tana karfafa alaqoqi; Annabi (صلى الله عليه وسلم) ya ce: "Ku yi kyauta don ku so juna'' Bukhariy ya ruwaito a littafin adabul mufrad

Allah mai girma, Allah mai girma,  babu abin bautawa da gaskiya sai Allah,  Allah mai girma, Allah mai girma, kuma godiya ta tabbata ga Allah!

Wanda yake son ya qarfafa soyayyarsa, ko yake son soyayyarsa ga 'yan'uwansa ta dawwama, to hanyar hakan ita ce: Toshe duk wasu hanyoyi na jita-jita ko annamimanci, da qin biye wa mai aikin yaxa ko yawo da magana, ko yake lalata alaqoqi da wargaza su, Kuma a irin wannan yanayi alqur'ani ya nuna mana matsaya mai girma, Allah (تعالى) yana cewa: "Ya ku waxanda suka yi imani ku guji yawan zato, lallai wasu zaton zunubi ne, kuma kar ku yi shisshigi, kuma kar sashinku su riqa gulmar sashi'' [Hujuraat: 12].

Shi masoyi mai hankali, ya kan kasance mai tsakaitawa cikin jiye-jiyen jikinsa (da axifarsa da aiyukansa, wato: kamar fushi, da so, ko qiyayya), Mai hankali  baya israfi ko wuce iyaka, don haka: Baya qetare iyaka idan zai yi so, Haka kuma, baya wuce iyaka idan zai bayyanar da qinsa daga abu, An ruwaito daga Abu-huraira (رضي الله عنه), daga Annabi (صلى الله عليه وسلم) cewa: "Ka so masoyinka a sannu-sannu, wata rana zai iya zama maqiyinka, ka qi maqiyinka a sannu-sannu domin watarana zai iya zama masoyinka" Tirmiziy ya ruwaito shi, da isnadi mai kyau.

Masoyi na iya shiga ko dulmuya cikin abubuwan rayuwa, sai alamomin soyayya su dusashe a cikin kogunan nisanta da kyaliya, Wannan kuma alama ce da take nuna an munana fahimtar yanayin rayuwa, saboda ita rahama (da jin qai) idan har suka samu gindin zama a cikin zukata, to sai Allah ya gyara jiki da su, Wannan ya sanya a lokacin da Aqra'a (رضي الله عنه) ya ce waAnnabi (صلى الله عليه وسلم) lallai ne, ni ina da 'ya'ya goma ban tava sunbantar ko xaya daga cikinsu ba? Sai ya ce: Ni bana mallaka maka komai! Ko, dai Allah mabuwayi da xaukaka ya tuzge rahama ce daga zuciyarka" Bukhariy a cikin adabul mufrad ya ruwaito shi da isnadi ingantacce.

Shi Mai so, ana son ya zuba soyayyarsa a mizani na adalci da daidaito, kuma ba a son ya kwarara soyayyarsa ga wani daga cikin tagwaye, ya kuma kyale xayan, wannan kuma domin ya kawo zaman lafiya a cikin iyalansa da aminci, saboda a cikin yin adalci a tsakanin xaixaikun iyalai akwai samun yardarsu, kamar yadda a cikin zalunci kuma akwai janyo qulle mutum a rai da qiyayya, Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم)  ya ce: "Ku ji tsoron Allah ku yi adalci tsakanin 'ya'yanku" Bukhariy ne ya ruwaito shi.

Kuma ya ce: "Wanda ya ke da mata biyu sai ya karkata zuwa ga xayan, to zai zo ranan kiyama gefensa xaya a karkace" Abu-dawud ya ruwaito shi da isnadi mai inganci.

            Samun kuskure wajen fahimtar menene ma'anar soyayya, da taqaita ma'anar kan: Karkatar zuci; da ke zuwa ya tafi, ko ga wata sha'awa mai wanzuwa, da bukukuwa na rasar kunya da batsa da tada sha'awa, ko kwana cikin haramun, to, waxannan suna juya ma'anar soyayya daga abu mai falala da matsayi zuwa ga: laifi, haka, daga abu mai daxi izuwa ga azaba da tavewa. Abu na wajibi shine, kada wannan soyayyar ta kai izuwa ga haramun, ko aiyukan da suke fusata Allah, ko wasu halayya waxanda Manzon Allah (صلى الله عليه وسلم) ya yi hani kan aikata su, kasancewar dayawa kallo, na aukar da Mutum cikin haramun; da aka hana, sai kuma ta gadar wa zuciya wata cuta mai tsayi, Allah (تعالى) yana cewa:

"Kuma kada ka bibiyi abin da baka da ilimi akansa, Lallai ne, ji, da gani, da zuciya sun kasance abun tambaya ne akansu" [Isra'i: 36].

HUXUBA TA BIYU

ALLAHU AKBAR ALLAHU AKBAR, LA ILAHA ILLAL LAHU, WALLAHU AKBAR ALLAHU AKBAR, WA LILLAHIL HAMD

            Idi wani lokaci ne musamman daga manyan lokuta masu girma; da ake yaxa soyayya, da nashaxantar da zukata da ma'anonin idi, da kyasta garwashin jin ababen cikin idi masu kyau, da tafiya a cikinsa akan shiriyar Annabi (S.A.W) domin qasa ta rayu a cikin falalolin idi, kuma al'umma ta tsinki 'ya'yan itatuwansa.

            Cika qidayar ramadana shine farin cikin da yafi girma, na idi.

Kuma riskar daren lailatul qadari yana yin qari mai yawa a cikin shekarun rayuwa.

Kuma jikin da zunubansu suka zuzzube su kan qawata sababbin tufafi.

            Kowace shekara (fatan ita ce) ku riqa son sashinku da so mai yawa (amin), Qasa kuma ta yi ta xaukaka tana samun bunqasa da ku, Al'ummar musulmai kuma su qara samun izza da taimakon nasara.

            Kowace shekara hannaye tsarkaka (da fatan) su yi ta yin musafaha, Zukata farare tas suna yafe wa juna, Rayuka nagartattu da soyayya wa juna suna saduwa (Amin, Amin)

Allah yayi mini albarka NI da KU, cikin alqur'ani mai girma, ya kuma amfanar da NI da KU da abinda ke cikinsa na ayoyi, da tunatarwa mai hikima,      Ina faxar maganata wannan, kuma ina neman gafarar Allah, ku nemi gafararSa,    lallai shi Mai gafara ne Mai rahama.

            Bayan haka;

            Sai ku yi salati, -Ya ku bayin Allah- ga Manzon shiriya, sabodaAllah ya umurce ku da aikata haka, a cikin littafinsa; a inda yake cewa:

"Lallai Allah da Mala'ikunsa suna yin salati ga wannan annabin, Yaku waxanda suka yi Imani, ku yi salati a gare shi, da sallama na aminci" [Ahzab: 56].

Ya Allah! kayi salati wa Annabi Muhammadu da iyalanSa da zurriyarSa, kamar yadda kayi salati wa iyalan annabi Ibrahima, kuma ka yi albarka wa Annabi Muhammadu da iyalanSa da zurriyarSa, kamar yadda kayi albarka wa iyalan annabi Ibrahima, lallai kai Abun godiya ne, Mai girma.

                Ya Allah!Ka yarda da khalifofi gudahuxu shiryayyu;    Abubakar da Umar da Usmanu da Aliyu,    da Iyalan annabi da sahabbansa masu karamci, ka haxa da mu da baiwarka, da rahamarka, Ya mafificin masu rahama.

                Ya Allah! ka xaukaka musulunci da musulmai, Ya Allah! ka xaukaka musulunci da musulmai, kuma ka qasqantar da kafirci da kafirai, kuma Ya Allah! Ka ruguza kafirci da kafirai, kuma Ya Allah! Ka sanya wannan qasar ta zama da aminci, cikin nitsuwa, da sauran qasashen musulmai.

               

"Lallai Allah yana yin umurni da adalci, da kyautatawa, da baiwa makusanci, kuma yana yin hani akan alfasha da abin qi, da zalunci, Yana muku wa'azi da fatan zaku zama masu tunawa" [Nahli: 90].

Ku riqa ambaton Allah zai riqa ambatonku, ku gode masa akan ni'imominSa zai muku qari, kuma ambaton Allah shine mafi girma, kuma lallai Allah ya san abinda kuke aikatawa.

,,,          ,,,          ,,,